Sto lat MARIO!

40 lecie "Marii". Goście "Marii" (fot. Marcin Jakubowski, NCBJ) Goście MARII (fot. Marcin Jakubowski, NCBJ)

Przedstawiciele Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA), Komisji Europejskiej, Agencji Dostaw Euratom dyskutowali w Narodowym Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) nad znaczeniem reaktorów badawczych w różnych dziedzinach życia. Ekspercka debata była punktem kulminacyjnym uroczystości z okazji 40-tych urodzin MARII – jedynego czynnego reaktora jądrowego w Polsce. Każdy mógł złożyć życzenia solenizantce.

W środę, 17 grudnia br, do NCBJ, znajdującego się w Świerku pod Warszawą, przybyło kilkaset gości. Wspólnie świętowali 40-lecie jedynego w Polsce reaktora jądrowego MARIA. Kulminacyjnym punktem uroczystości była ekspercka debata, podczas której dyskutowano o roli badawczych reaktorów jądrowych na świecie.

Reaktor "Maria" z lotu ptaka (fot. NCBJ) Reaktor "Maria" z lotu ptaka (fot. NCBJ)

Andrea Borio-Di-Tiglioe reprezentujący Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (MAEA) mówił o roli badawczych reaktorów jądrowych w realizacji programów atomowych poszczególnych państw. Remigiusz Barańczyk z Komisji Europejskiej oraz Roy Brown, dyrektor Mallinckrodt Pharmaceuticals zwrócili uwagę na wielkie znaczenie tych instalacji dla rozwoju medycyny nuklearnej. Potwierdzeniem tez zawartych w ich wystąpieniach jest liczba produkowanych izotopów promieniotwórczych w MARII. Jeden tylko tydzień pracy polskiego reaktora oznacza produkcję lekarstw dla 100 tys. pacjentów szpitali onkologicznych. Kevin Charlton z Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) przedstawił perspektywy dla badawczych reaktorów jądrowych a Stamatios Tsalas oraz Bruno Schmitz kierujący programem Euratom opowiedzieli o przygotowywanych projektach do realizacji tych planów. Na koniec, jako podkreślenie doskonałych relacji instytutów we Francji i Polsce Gilles Bingan z CEA przedstawił projekt Jules Horowitz Reaktor, w powstawanie którego zaangażowani są polscy fizycy i technicy. Ze strony NCBJ w debacie wzięli udział m.in. prof. dr hab. Grzegorz Wrochna, dyrektor instytutu, mgr inż. Krzysztof Bańko, z-ca dyrektora ds. handlowych OR Polatom, mgr inż. Grzegorz Krzysztoszek, dyrektor Departamentu Energetyki Jądrowej NCBJ oraz prof. Andrzej Strupczewski, który moderował dyskusję.

40 lecie "Marii". Debata ekspercka (fot. Marcin Jakubowski, NCBJ) Debata ekspercka (fot. Marcin Jakubowski, NCBJ)

„Zorganizowana debata w Świerku, w której wzięli udział czołowi światowi eksperci jest potwierdzeniem znaczenia naszego jedynego reaktora jądrowego na arenie międzynarodowej” – mówi prof. dr hab. Grzegorz Wrochna, dyrektor NCBJ – „pomimo 40 lat pracy nasza MARIA jest jednym z najmłodszych tego typu obiektów na świecie. Mamy nadzieję na wykorzystywanie jej unikalnych właściwości przez kolejne dziesięciolecia. Jesteśmy przekonani, że może odegrać znaczącą rolę w powodzeniu realizowanego Polskiego Programu Energetyki Jądrowej”.

Dziś reaktor MARIA służy przede wszystkim jako źródło wysokiego strumienia neutronów wykorzystywanych w pracach dla nauki, przemysłu, medycyny i ochrony środowiska. To tu prowadzi się zaawansowane fizyczne badania, produkuje się izotopy promieniotwórcze, tworzy nowe materiały jak również szkoli się kadry na potrzeby energetyki, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.

Reaktor "Ewa" (archiwum NCBJ) Pierwszy polski reaktor badawczy EWA

Z okazji 40-tych urodzin badawczego reaktora jądrowego MARIA otwarto wystawę „Od EWY do MARII” ilustrującą 60 lat polskich doświadczeń z reaktorami jądrowymi. Pierwsza była EWA uruchomiona 14 czerwca 1958 roku i wygaszona w 1995 roku. Przed uruchomieniem MARII  17 grudnia 1974 roku w instytutach w Świerku zbudowano i uruchomiono szereg zestawów krytycznych i tzw. reaktorów mocy zerowej: MARYLA (dwie wersje), ANNA, Prędka ANNA (pierwszy i jedyny polski reaktor prędki), UR-100 oraz AGATA. Wszystkie te reaktory są obecnie nieczynne a zwieńczeniem ich prac był projekt, budowa i uruchomienie  wysokostrumieniowego reaktora MARIA, która pracuje do dziś. Naukowcy oczekują, że będzie pracować kolejne 40 lat.

Z okazji 40-tych urodzin MARII każdy mógł złożyć życzenia solenizantce. Umożliwiała to specjalnie przygotowana aplikacja konkursowa na profilu Facebook instytutu. Za jej pomocą internauci nadsyłali teksty, obrazki, zdjęcia jak i filmiki. Zainteresowanie było olbrzymie. Jury przyznało trzy nagrody główne. Zwyciężyła praca Jacka Cisło, drugie miejsce zajęli Kuba Guza i Paweł Klementowski, trzecie – Mariusz Taczała, Estera Rączkowiak, Paweł Zawisza oraz Małgorzata Szweda. Wyróżniono również prace Jakuba Bociana, Aleksa Deryło oraz Kasi Stankiewicz. Nagrodami w konkursie były tablet, zestawy książek, zaproszenie na polską premierę filmu „Pandora Promise” o energetyce jądrowej jak i… zwiedzanie reaktora MARIA. Patronat nad obchodami objął Minister Gospodarki.

40 lecie MARII. Goście MARII (fot. Marcin Jakubowski, NCBJ)
40 lecie MARII. Debata ekspercka (fot. Marcin Jakubowski, NCBJ)
Budynek reaktora MARIA (fot. Marcin Jakubowski, NCBJ)
Reaktor MARIA z lotu ptaka (fot. NCBJ)
Reaktor EWA (archiwum NCBJ)