Secondary menu

Press releases

Uciekający gaz - ALMA dostrzega cień wypływu molekularnego gazu z kwazara, gdy Wszechświat miał mniej niż miliard lat

Artist’s impression of an outflow of molecular gas from the quasar J2054-0005 (Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO))
2024.02.01 - Przewidywania teoretyczne zostały potwierdzone odkryciem wypływu cząsteczkowego gazu z kwazara, gdy Wszechświat miał mniej niż miliard lat. Wyniki uzyskane na podstawie obserwacji teleskopu ALMA mają duże znaczenie dla zrozumienia procesów formowania się gwiazd w galaktykach. W pracach zespołu badawczego uczestniczył dr Darko Donevski z Zakładu Astrofizyki NCBJ.

Wszechświat w kryzysie wieku średniego: Interakcje galaktyk bez wpływu na pył międzygwiezdny

Budżet energetyczny 1000 galaktyk w połowie istnienia Wszechświata. Strzałki odpowiadają korelacjom z różnymi wielkościami. Różne linie odpowiadają różnym zależnościom z literatury.
2023.11.02 - Nowe badanie rzuciło światło na skomplikowane zależności pomiędzy pyłem międzygwiazdowym w galaktykach, właściwościami galaktyk i ich środowiskami. Mimo długotrwałych badań, relacje między właściwościami pyłu a środowiskiem w jakim znajdują się galaktyki były dotąd słabo poznane. W najnowszej pracy opublikowanej w Astronomy&Astrophysics, naukowcy opisali związek między ilością światła gwiezdnego pochłanianego przez pył a środowiskiem galaktyk.

Profesor Agnieszka Pollo objęła funkcję Zastępcy Dyrektora NCBJ ds. Naukowych

Prof. dr hab. Agnieszka Pollo
2023.10.16 - 16 października 2023 r. nastąpiła zmiana na stanowisku Zastępcy Dyrektora NCBJ ds. Naukowych. Dotychczasowa dyrektor, profesor Ewa Rondio przekazała swoje obowiązki profesor Agnieszce Pollo, astrofizyczce, która dotychczas kierowała bardzo prężnie rozwijającym się Zakładem Astrofizyki.

Galaktyczne odpływy gazu rządzą ewolucją galaktyk karłowatych

Zdjęcie: Artystyczna interpretacja odpływów galaktycznych. Aktywność gwiazdotwórcza może skutkować powstawaniem potężnych wiatrów (odpływów), które są w stanie przenosić gaz na bardzo duże odległości, aż do przestrzeni międzygalaktycznej. Linie emisyjne [CII] 158 μm wyraźnie wskazują na odpływ gazu atomowego. Źródło: ESA/Hubble, ESO/L. Calçada, M. Romano.
2023.09.06 - Gwiazdom przypisywana jest kluczowa rola w sterowaniu ewolucją galaktyk o niewielkich masach. Wytwarzane w nich wiatry galaktyczne, tzw. odpływy (ang. outflows), wyrzucają gaz poza ośrodek międzygwiazdowy, uniemożliwiając powstawanie nowych gwiazd. Badania wpływu galaktycznych odpływów na cykl barionowy galaktyk karłowatych, przeprowadzone przez międzynarodowy zespół naukowców pod przewodnictwem astrofizyka z NCBJ, zostały właśnie opublikowane w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics.

Wręczono doroczne nagrody Departamentu Badań Podstawowych NCBJ

Stanisław Mrówczyński podczas Specjalnego Colloquium DBP
2023.06.27 - 26 czerwca 2023 r. odbyło się Specjalne Colloquium, na którym wręczone zostały nagrody za najlepsze prace badawcze i działalność popularyzatorską w roku 2022. Laureatami zostali dr hab. Michał Bluj, zespół w składzie dr hab. Paweł Ziń i dr Maciej Pylak, dr Michael Romano oraz prof. dr hab. Jerzy Kowalski-Glikman i dr Miguel Figueira.

Odsłaniając ukryte gwiazdy: ALMA rzuca światło na tłumienie pyłu w galaktykach

Zawartość gwiazdowo-pyłowa w funkcji wieku Wszechświata. Rozkład osiąga szczyt w okolicach kosmicznego południa.
2023.05.31 - Pył międzygwiazdowy jest kluczowym składnikiem galaktyk: sprzyja powstawaniu gwiazd i napędza procesy chemiczne i fizyczne. Jednak równocześnie ukrywa on większość nowo narodzonych gwiazd w taki sposób, że ich bezpośrednia obserwacja jest niemożliwa. Dlatego astrofizycy wykorzystują prawa tłumienia pyłu i inżynierię wsteczną, by ustalić jak aktywna gwiazdotwórczo jest dana galaktyka. Praca na ten temat ukaże się w czasopismie Astronomy & Astrophysics.

Projekt doktoranta Zakładu Astrofizyki NCBJ zakwalifikowany do programu „Perły Nauki”

Wizja artystyczna i zdjęcie rentgenowskie galaktyki MRK 1216 typu "red nugget". Źródło: X-ray: NASA/CXC/MTA-Eötvös University/N. Werner et al., Ilustracja: NASA/CXC/M. Weiss
2023.04.04 - Została rozstrzygnięta I edycja konkursu w ramach programu „Perły Nauki”. Jednym z naukowców zakwalifikowanych do programu jest mgr Krzysztof Lisiecki, doktorant Zakładu Astrofizyki NCBJ, prowadzący badania w projekcie „W poszukiwaniu świadków wczesnego Wszechświata – badanie właściwości czerwonych nuggetów”.

Nowe zdjęcia dziesiątek tysięcy galaktyk udostępniono w Galaktycznym Zoo

Zdjęcie z przeglądu H20/Cosmic Dawn wybrane przez użytkownika Galaxy Zoo Talk graham_d
2022.12.23 9:58 - Dwadzieścia tysięcy wysokiej jakości zdjęć z przeglądu nieba Hawaii Two-0 (H20)/Cosmic Dawn zostało udostępnionych publicznie w najpopularniejszym projekcie nauki obywatelskiej Galaktyczne Zoo. W ramach tego projektu, każdy chętny może zostać naukowcem i pomóc astronomom w klasyfikacji zdjęć z teleskopu Subaru.

Wyścigi fotonów pod lupą grawitacji

2022.11.10 - Fotony przemierzają Wszechświat z niezmienną prędkością. Tylko czy zawsze wszystkie z tą samą? Aby sprawdzić, czy potencjalne efekty kwantowej grawitacji nie wpływają na prędkości fotonów o bardzo dużych energiach, polsko-chiński zespół naukowców zaprzągł do pracy dwa spektakularne zjawiska kosmiczne: soczewki grawitacyjne i wybuchy promieniowania gamma.

Sztuczna inteligencja wytropi soczewki grawitacyjne

2022.09.15 - Obrazy odległych galaktyk, zniekształcone przez silne soczewki grawitacyjne, to wizualnie najbardziej nieszablonowe zjawiska fotografowane przez teleskopy. Ich automatyczna detekcja z wielu względów jest trudna. Podczas międzynarodowych warsztatów w Warszawie, dedykowanych uczeniu maszynowemu, naukowcy NCBJ zademonstrowali modele teoretyczne i oprogramowanie, które z wysoką skutecznością i wiarygodnością radzą sobie z tym zadaniem.

Dr William Pearson zdobywcą stypendium dla wybitnych młodych naukowców

dr William James Pearson
2022.07.13 - "Moja praca skupia się na badaniu procesów towarzyszących formowaniu się i ewolucji galaktyk z zastosowaniem nowoczesnych metod uczenia maszynowego" - wyjaśnia dr William James Pearson z Zakładu Astrofizyki NCBJ. Dr Pearson otrzymał jedno z tegorocznych stypendiów Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców wykazujących się znaczącymi osiągnięciami w działalności naukowej.

Nagrody Dyrektora DBP NCBJ za osiągnięcia naukowe w roku 2021

2022.06.28 - 27 czerwca zostały rozdane Nagrody Dyrektora Departamentu Badań Podstawowych NCBJ za osiągnięcia naukowe i działalność popularyzatorską za rok 2021. W tym roku wyróżnieni zostali: dr Varvara Batozskaya z Zakładu Fizyki Wysokich Energii, prof. Marek Biesiada z Zakładu Astrofizyki, profesorowie Michał Kowal i Janusz Skalski z Zakładu Fizyki Teoretycznej oraz prof. Katarzyna Małek z Zakładu Astrofizyki za osiągnięcia w obszarze popularyzacji.

Jak ciężki może być grawiton?

2022.04.07 - Naukowcy starają się określić własności grawitonu – hipotetycznej cząstki przenoszącej oddziaływanie grawitacyjne. W pracy opublikowanej w czasopiśmie Journal of High Energy Astrophysics prof. Marek Biesiada wraz ze współpracownikami na podstawie analizy 12 gromad galaktyk przedstawili nowe ograniczenie na masę grawitonu. Jest ono o siedem rzędów wielkości silniejsze niż ograniczenia wynikające z obserwacji fal grawitacyjnych.

Wpływ efektu pociemnienia grawitacyjnego na widmo rotujących obiektów

Wizja artystyczna układu podwójnego składającego się z gwiazdy neutronowej i gwiazdy o masie mniejszej niż masa Słońca.
2022.03.28 - Egzotyczne, szybko rotujące obiekty, są w kręgu zainteresowań astrofizyków. Polscy astronomowie próbują uzyskać informacje o warunkach fizycznych panujących we wnętrzu szybko rotujących gwiazd neutronowych. W pracy opublikowanej w The Astronomical Journal wzbogacili analizy o efekty wynikające ze zjawiska pociemnienia grawitacyjnego.

Kosmologiczny lipiec – otwarta rejestracja na 5th Cosmology School

Logo 5 edycji Cosmology School
2022.03.15 - Ruszyła rejestracja na 5 edycję Międzynarodowej Konferencji „Cosmology School - Introduction to Cosmology” współorganizowanej przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych. Konferencja ta już na dobre wpisała się w harmonogram polskich astrofizycznych wydarzeń naukowych i jest rozpoznawana na arenie światowych konferencji kosmologicznych.

Historia kwazara HE 0435-5304, czyli odległość ma znaczenie!

Zdjęcie kwazara HE 0435-5304 (centralny punkt na zdjęciu, zaznaczony różowym krzyżem) wraz z najbliższym otoczeniem. Obraz został złożony z kilku zdjęć w różnych filtrach.
2022.03.03 - Publicznie dostępne dane nie są zbyt popularne wśród łowców przełomowych odkryć. Zwykle zostały już przejrzane wielokrotnie i wysycono ich zawartość naukową w wielu publikacjach. Jednak zdarzają się wyjątki takie jak - nudnie brzmiący z nazwy - kwazar HE 0435-5304.

Poszukiwanie soczewkowanej grawitacyjnie poświaty rozbłysków gamma

Obraz odległej niebieskiej galaktyki zniekształcony przez efekt soczewkowania grawitacyjnego bliższej galaktyki czerwonej.
2022.02.07 - Rozbłyski gamma, jako jedne z najbardziej energetycznych procesów zachodzących w najdalszych zakątkach Wszechświata, od lat są w centrum zainteresowania astrofizyków. Naukowcy spodziewają się, że podobnie jak w przypadku innych dalekich obiektów, istnieje możliwość soczewkowania grawitacyjnego sygnałów pochodzących od takich zdarzeń. NCBJ bierze udział w poszukiwaniach potwierdzenia tych oczekiwań. 

Jak zważyć galaktyki na potrzeby największych przeglądów nieba?

Koncepcja artystyczna teleskopu LSST wewnątrz jego kopuły. LSST przeprowadzi głębokie, dziesięcioletnie badanie obrazowe w sześciu szerokich pasmach optycznych na głównym obszarze badania 18 000 stopni kwadratowych.
2022.01.10 - NCBJ koordynuje polski udział w największym przedsięwzięciu astronomii. W polu widzenia teleskopu budowanego w Chile znajdzie się jednorazowo obszar czterdziestokrotnie większy od tarczy Księżyca. Obserwacje zaplanowane na 10 lat dostarczą m.in. danych o obiektach zmiennych. Naukowcy z NCBJ działający w ramach zespołu ASTROdust już dziś przygotowują algorytmy, które wzbogacą zestaw informacji pozyskanych z obserwacji. 

Nowa metoda wyznaczania odległości we Wszechświecie wykorzystuje kwazary

2021.12.30 - Astronomowie wykorzystują wiele metod wyznaczania odległości do ciał niebieskich, jednak każda z nich ma granice swojej stosowalności. Międzynarodowa grupa naukowców, przy udziale profesora Marka Biesiady z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, proponuje użycie do tego celu kwazarów.Metoda mogłaby być stosowana do obiektów, których obraz dociera do nas nawet sprzed 13 miliardów lat.

Fale grawitacyjne pozwalają testować Ogólną Teorię Względności

Albert Einstein 1921 (foto: F. Shmutzer)
2021.12.17 - Na podstawie najnowszych wyników badań z obserwatoriów fal grawitacyjnych LIGO/Virgo, naukowcy przeprowadzili testy Ogólnej Teorii Względności (OTW). Dziewięcioma różnymi metodami poddano weryfikacji zgodność teorii Einsteina z danymi obserwacyjnymi. Żadnych niezgodności nie stwierdzono. W badaniach brali udział polscy naukowcy z grupy Polgraw, w tym uczeni z NCBJ. 

LIGO i Virgo poszerzają katalog fal grawitacyjnych

Ilustracja wielkości i rodzajów obiektów obserwowanych przez konsorcjum LVK
2021.11.17 - W danych z trzeciej kampanii obserwacyjnej fal grawitacyjnych znaleziono kolejnych 35 źródeł. Wśród nich 32 pochodzą od zlania się dwóch czarnych dziur, a 3 ze zlania się układu czarnej dziury z gwiazdą neutronową. W pracach konsorcjum LVK uczestniczą naukowcy z Zakładu Astrofizyki NCBJ. 

Nowa metoda wyznaczania odległości we Wszechświecie wykorzystuje kwazary

2021.12.30 - Astronomowie wykorzystują wiele metod wyznaczania odległości do ciał niebieskich, jednak każda z nich ma granice swojej stosowalności. Międzynarodowa grupa naukowców, przy udziale profesora Marka Biesiady z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, proponuje użycie do tego celu kwazarów.Metoda mogłaby być stosowana do obiektów, których obraz dociera do nas nawet sprzed 13 miliardów lat

POLAR-2 na konferencji POLSA

2021.11.21 - W dniach 23-24 listopada odbędzie się konferencja „O Lemie i kosmosie” organizowana przez Polską Agencję Kosmiczną POLSA. Dr Adam Zadrożny oraz mgr inż. Dominik Rybka – naukowcy z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, będą mówić na niej o międzynarodowym projekcie POLAR-2 i polskim wkładzie w tę misję. 

LIGO i Virgo poszerzają katalog fal grawitacyjnych

Ilustracja wielkości i rodzajów obiektów obserwowanych przez konsorcjum LVK
2021.11.17 - W danych z trzeciej kampanii obserwacyjnej fal grawitacyjnych znaleziono kolejnych 35 źródeł. Wśród nich 32 pochodzą od zlania się dwóch czarnych dziur, a 3 ze zlania się układu czarnej dziury z gwiazdą neutronową. W pracach konsorcjum LVK uczestniczą naukowcy z Zakładu Astrofizyki NCBJ. 

Dark Matter Day

2021.10.28 - Serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w tegorocznym spotkaniu online, które odbędzie się 28 października i wysłuchania wykładów popularnonaukowych na temat ciemnej materii przygotowanych m. in. przez pracowników NCBJ. ----

HELP – nowoczesny i ujednolicony katalog obiektów pozagalaktycznych

2021.10.27 - Międzynarodowy zespół uczonych udostępnił naukowcom i pasjonatom najpełniejszy jak dotąd katalog obiektów pozagalaktycznych obejmujący obszar ponad 3% pełnego kąta bryłowego nieba i zawierający 170 mln. źródeł. Za modelowanie ich widm energetycznych była odpowiedzialna dr hab. Katarzyna Małek z Zakładu Astrofizyki NCBJ. ----

Przyznano Nagrody Dyrektora DBP

Laureaci Nagród Dyrektora DBP
2021.06.22 - Kapituła Nagród Dyrektora Departamentu Badań Podstawowych ogłosiła listę tegorocznych laureatów. Za osiagnięcia naukowe w 2020 r. nagrody równorzędne otrzymali: profesor Lech Szymanowski, dr hab. Paweł Bielewicz i dr Artur Ukleja. Nagrodę za działania popularyzatorskie otrzymała dr Anna Durkalec. Laureatom serdecznie gratulujemy!

Obrazy radiowe młodego Wszechświata

Zdjęcie przedstawia najgłębszy obraz LOFAR-a, jaki kiedykolwiek wykonano, w rejonie nieba zwanym "Elais-N1".
2021.04.07 - Międzynarodowy zespół astronomów, w którego składzie znajdują się także naukowcy z Polski, opublikował w czasopiśmie "Astronomy and Astrophysics" najdokładniejszą w historii mapę Wszechświata w zakresie niskich częstotliwości radiowych. Mapę stworzono dzieki europejskiej sieci odbiorników LOFAR. Naukowcy wykryli m.in. słabe poświaty radiowe od gwiazd, które eksplodowały jako supernowe w dziesiątkach tysięcy galaktyk.

Gigantyczna ukryta czarna dziura odkryta we wczesnym Wszechświecie

Ilustracja czarnej dziury. Wizja artystyczna.
2021.03.29 - Międzynarodowy zespół astrofizyków odkrył gigantyczną czarną dziurę ukrytą wśród pyłów w galaktyce, która istniała już 1,4 miliarda lat po Wielkim Wybuchu. To jeden z pierwszych efektów projektu o nazwie Herschel Extragalactic Legacy Project (HELP). Wiodącym współautorem pracy jest dr hab. Katarzyna Małek z Zakładu Astrofizyki NCBJ.

Sygnały grawitacyjne mogą pomóc w przyszłości zmierzyć lepkość ciemnej materii

Wizja artystyczna fal grawitacyjnych ze zlewających się obiektów
2021.03.29 - Gdyby fale grawitacyjne podróżowały przez ośrodek wypełniony lepką ciemną materią, wówczas amplituda fali byłaby (słabo) tłumiona. Analiza tego efektu mogłaby rzucić nowe światło na naturę ciemnej materii - przekonuje prof. Marek Biesiada (NCBJ) wraz z chińskimi współpracownikami w pracy opublikowanej w czasopiśmie MNRAS Letters.

Z mapą wśród 25 000 supermasywnych czarnych dziur

Zdjęcie przedstawiające 25 000 supermasywnych czarnych dziur. Każda biała kropka ujawnia czarną dziurę rezydującą w swojej galaktyce.
2021.03.02 - Mapa opublikowana w czasopiśmie „Astronomy and Astrophysics” przez międzynarodowy zespół naukowców ujawnia ponad 25 000 aktywnych supermasywnych czarnych dziur znajdujących się w odległych galaktykach. Jest ona wynikiem przeglądu nieba dokonanego w częstotliwościach radiowych. W przygotowaniu pracy brała udział dr hab. Katarzyna Małek z Zakładu Astrofizyki NCBJ. 

Jaki kształt mają halo ciemnej materii?

Obraz galaktyki spiralnej. Przerywane kręgi wyznaczają możliwy zakres zgrupowania wokół niej ciemnej materii.
2021.02.26 - Czym jest halo ciemnej materii? A ogólniej: czym jest ciemna materia? Te pytania stawia dr Anna Durkalec z Zakładu Astrofizyki NCBJ wprzedstawiają tematykę swoich badań. Dr Durkalec należy do grona 12 adiunktów instytutu wyróżnionych w wyniku oceny dokonanej w 2020 r. 

Świadek nagłej śmierci - agonia masywnej, pyłowej galaktyki widziana przez jej niebieską towarzyszkę

2021.02.17 - Opublikowane dziś wyniki badań, prowadzonych pod kierunkiem Mahmouda Hameda z NCBJ, pomagają zrozumieć jak tworzyły się i umierały galaktyki we wczesnym Wszechświecie. Dla astronomów najciekawsze są te największe - ultramasywne galaktyki, bogate w pył i gwiazdy. Jak zdołały powstać w tak krótkim czasie? Czy procesy gwiazdotwórcze zachodziły w nich gwałtownie, czy też gwiazdy tworzyły się stopniowo, wykorzystując bogate w wodór środowisko?

SONATA BIS: DINGLE - pył w galaktykach

Dwa zdjęcia Drogi Mlecznej: w pasmie widzialnym i w podczerwieni
2021.02.16 - Troje naukowców NCBJ otrzymało granty NCN SONATA BIS, które pozwolą im zbudować lub wzmocnić własne grupy badawcze w Instytucie. Nagrodzony projekt zatytułowany „DINGLE - Pył w galaktykach: Patrząc na jego emisję” przygotowała dr Ambra Nanni z Zakładu Astrofizyki NCBJ.

Stukając do wrót Pyłowych Gigantów

radioteleskopy należące do zespołu największego na świecie interferometru radiowego Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA)
2021.01.12 9:23 Międzynarodowy zespół naukowców, w tym dwoje naukowców z NCBJ - Katarzyna Małek i William Pearson - przedstawił dowody na szybki wzrost pyłu w młodych, ale już bogatych w metale galaktykach w odległym Wszechświecie. Badanie, opublikowano właśnie w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics.

Ranking Top2%

2020.11.26 11:27 Uniwersytet Stanforda wraz z wydawnictwem Elsevier i firmą SciTech Strategies opracował ranking dwóch procent najlepszych badaczy na świecie, liczący 159 684 nazwiska, w tym 726 z polskich instytucji naukowych. Z przyjemnością donosimy, że w tym gronie znalazło się 7 zatrudnionych w NCBJ profesorów.

Trzy nowe granty w konkursie OPUS

2020.11.22 16:58 Trzech naukowców z Departamentu Badań Podstawowych NCBJ uzyskało granty w 19 edycji konkursu NCN OPUS. Zaakceptowane projekty dotyczą procesu formowania się gwiazd w zderzających się galaktykach, poszukiwania ciemnej materii poprzez analizę rozbłysków w atmosferze oraz badania struktury nukleonu w ramach współpracy COMPASS.

LIGO i Virgo udostępniają nowy katalog obserwacji fal grawitacyjnych

Zbiór mas dla szerokiej gamy zwartych obiektów. Grafika przedstawia czarne dziury (niebieskie) i gwiazdy neutronowe (pomarańczowe) oraz obiekty o nieokreślonej naturze (szare), wykryte za pomocą obserwacji fal grawitacyjnych. Każda koalescencja zwartego układu podwójnego odpowiada trzem zwartym obiektom: dwóm łączącym się obiektom i końcowej pozostałości po połączeniu (Źródło: LIGO Virgo Collaboration / Frank Elavsky, Aaron Geller / Northwestern).
2020.10.29 11:58 Kolaboracje LIGO i Virgo zaprezentowały dziś nowy katalog GWTC-2 obserwacji fal grawitacyjnych z okresu od kwietnia do października 2019 r. czyli pierwszej części kampanii obserwacyjnej O3 (O3a). Zbiór zawiera w sumie 39 zdarzeń. Jednocześnie opublikowano nowe prace badawcze, a także obszerne popularne podsumowania ich wyników.

Nobel 2020 za czarne dziury - prof. Marek Biesiada wyjaśnia

Zdjęcie otoczenia Sagittariusa A* wykonane przez teleskop kosmiczny Chandra, pracujący w zakresie promieni rentgenowskich. Credit: NASA/CXC/MIT/F. Baganoff, R. Shcherbakov et al.
2020.10.07 10:35 Tegoroczną nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki podzielili się Sir Roger Penrose oraz Reinhard Genzel i Andrea Ghez. Prof. Marek Biesiada z Zakładu Astrofizyki NCBJ wyjaśnia za co ta nagroda: jak prace profesora Penrose'a przyczyniły się do zrozumienia sensu osobliwych rozwiązań OTW oraz co i jak zaobserwowały zespoły kierowane przez profesorów Gentzela i Ghez.

Teleskop Einsteina pozwoli poznać "ciemną stronę" Wszechświata

Artist's impression of the underground Einstein Telescope. © NIKHEF
2020.09.22 13:19 Naukowcy z wielu ośrodków, w tym także z NCBJ, zabiegają o budowę detektorów fal grawitacyjnych kolejnej generacji o dziesięciokrotnie większej czułości w porównaniu z już działającymi detektorami LIGO i VIRGO. Teleskop Einsteina miałby ponad trzykrotnie dłusze ramiona interferometru i - podobnie jak rozważany amerykański odpowiednik Cosmic Explorer - naszpikowany byłby najnowszą technologią. 

Pierwsze spójne badanie zderzeń galaktyk w rzeczywistych i symulowanych wszechświatach

Arp 373 - Credit: NASA, ESA and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA)
2020.09.15 9:07 Po raz pierwszy udało się znaleźć zlewające się pary galaktyk przy użyciu identycznej metody zarówno w symulacjach, jak i obserwacjach prawdziwego Wszechświata, wykorzystując do tego sztuczną inteligencję. Współautorem pionierskiej pracy jest dr William Pearson z Zakładu Astrofizyki Departamentu Badań Podstawowych NCBJ.

Virgo i LIGO odkrywają nową i niezwykłą populację czarnych dziur

Grafika / animacja: Raúl Rubio / grupa Virgo Valencia / The Virgo Collaboration
2020.09.04 10:35 Virgo i LIGO ogłosiły wykrycie fal grawitacyjnych z układu dwóch czarnych dziur, które połączyły się tworząc czarną dziurę o masie około 142 mas Słońca. Utworzony obiekt znajduje się w zakresie mas, w którym nigdy wcześniej nie obserwowaliśmy czarnych dziur: ani za pomocą fal grawitacyjnych, ani obserwacji elektromagnetycznych. W badaniach biorą udział naukowcy z NCBJ.

GW190814 - fale grawitacyjne pochodzące ze zlania się nietypowego układu podwójnego

Wizja artystyczna wykrytego zdarzenia. Autor: Robert Hurt (Caltech)
2020.06.27 6:44 Detektory LIGO-Virgo zarejestrowały fale grawitacyjne ze zlania się nietypowego układu podwójnego zawierającego czarną dziurę i inny zwarty, dziewięciokrotnie lżejszy obiekt, który może być albo najlżejszą wykrytą czarną dziurą albo najcięższą zaobserwowaną gwiazdą neutronową. Tak duża asymetria masy układu pozwala na nowe, precyzyjne testy ogólnej teorii względności. W badaniach biorą udział Polacy, w tym trzech naukowców z NCBJ.

Sześć habilitacji w pół roku. Tak trzymać!

2020.06.22 15:37 Tolga Altinoluk, Michał Bluj, Katarzyna Małek, Jacek Rzadkiewicz, Jakub Wagner i Paweł Ziń to sześcioro nowych doktorów habilitowanych w NCBJ, którzy stopień doktora habilitowanego uzyskali w pierwszej połowie 2020 roku. Pracują oni w Departamencie Badań Podstawowych i w Departamencie Aparatury i Technik Jądrowych.

POLAR-2 poleci w kosmos

2019.06.14 11:10  12 czerwca w Wiedniu ogłoszono listę eksperymentów, które w ramach współpracy Chin i ONZ znajdą się na pokładzie chińskiej stacji kosmicznej. Wśród dziewięciu przyjętych do realizacji projektów znalazł się eksperyment POLAR-2: Gamma-Ray Burst Polarimetry on the China Space Station. Projekt przygotowało konsorcjum z udziałem NCBJ.

NCN: Ponad 6 mln zł na granty dla naukowców z Departamentu Badań Podstawowych

logo NCN
2019.02.18 14:04 Ogłoszono wyniki najnowszych konkursów Narodowego Centrum Nauki MAESTRO, HARMONIA i SONATA BIS. Grant HARMONIA otrzyma pani prof. Agnieszka Pollo na projekt VIPERS i dalej ... Granty SONATA BIS trafią do pani prof. Justyny Łagody (Precyzyjne pomiary oscylacji neutrin ... T2K) oraz dr Katarzyny Małek (projekt ASTROdust ...) i dra Przemysława Małkiewicza (na badania nad kwantowym pochodzeniem ekspansji kosmologicznej i pierwotnych struktur).

Wykrycie czterech dodatkowych sygnałów fal grawitacyjnych

Wizja artystyczna zderzenia generującego fale grawitacyjne (grafika: NCBJ)
2018.12.03 13:28 Analiza danych z detektorów Advanced LIGO ujawniła cztery nowe źródła fal grawitacyjnych. Sygnał GW170729 jest związany z najbardziej masywnym i odległym źródłem jakie do tej pory zaobserwowano. Kolejny, GW170818, odkryty został dzięki globalnej sieci trzech detektorów LIGO-Virgo. Odpowiada on układowi podwójnemu znajdującemu się około 2,5 miliarda lat świetlnych od Ziemi.

Dzięki IT przedsiębiorcy będą mogli spać spokojniej

2018.03.07 10:08 Zespół polskich badaczy zwyciężył w pierwszej rundzie w zdalnej rywalizacji międzynarodowego konkursu Global Legal Hackathon 2018, który promuje innowacyjne rozwiązania informatyczne w obszarze prawa i legislacji. Rozwiązanie zaprezentowane przez dra Adama Zadrożnego (NCBJ) i współpracowników jest oparte na technologii blockchain i ma pomóc podatnikom w udokumentowaniu, że ich partner biznesowy był płatnikiem podatku VAT w chwili realizowania transakcji.

SONATA BIS, SONATA i cztery razy HARMONIA

2018.02.16 15:14 W najnowszej edycji konkursów badawczych Narodowego Centrum Nauki sukces odniosło sześcioro naukowców z NCBJ. Najcenniejsze jest osiągniecie w konkursie SONATA BIS 7. Dr Kamila Kowalska z Zakładu Fizyki Teoretycznej na swoje badania nad "Rozszerzeniami Modelu Standardowego z fermionami wektoropodobnymi" otrzyma prawie 2,5 mln zł.

Pierwsza rejestracja fali grawitacyjnej przez detektor Advanced Virgo

2017.09.27 15:40 Na szczycie ministrów nauki krajów G7 ogłoszono o pierwszej detekcji fal grawitacyjnych dokonanej jednocześnie przez dwa detektory amerykańskie i europejski detektor Advanced VIRGO. Obserwacja pozwala na przybliżone określenie miejsca emisji sygnału co otwiera nowy rozdział w astrofizyce. W pracach współpracy VIRGO uczestniczy polska grupa uczonych PolGraw skupiająca naukowców z ośmiu jednostek badawczych.

Fale grawitacyjne zarejestrowane po raz trzeci! Odkrycie potwierdza istnienie nowej populacji czarnych dziur

Fale grawitacyjne zarejestrowane po raz trzeci! Odkrycie potwierdza istnienie nowej  populacji czarnych dziur - Źródło - Virgo Collaboration
2017.06.01 17:05 Trzeciej już, bezpośredniej detekcji fal grawitacyjnych donosi konsorcjum badawcze skupione wokół eksperymentu Advanced LIGO, w którym uczestniczą także naukowcy z NCBJ. Zarejestrowane fale powstały w wyniku zlewania się dwóch czarnych dziur i połączenia się ich w jedną większą wirującą czarną dziurę. Nowo powstała czarna dziura jest oddalona od Ziemi o około 3 miliardy lat świetlnych i ma masę 49 razy większą od masy Słońca.

Advanced Virgo w stanie gotowości

Widok z lotu ptaka na miejsce eksperymentu Virgo,  fot. Virgo Collaboration
2017.02.21 9:03 Dziś, 20 lutego br., w Pizie (Włochy) zakończono prace nad projektem Advanced Virgo. Zmodernizowany detektor, nad którym pracowali również Polacy, przyczyni się do osiągnięcia lepszych wyników w badaniach fal grawitacyjnych, najważniejszego odkrycia fizyki XXI wieku.

Największa trójwymiarowa mapa Wszechświata sprzed 7 mld lat

Największa trójwymiarowa mapa Wszechświata sprzed 7 mld lat
2016.12.15 14:28 Międzynarodowy zespół astronomów VIPERS (VIMOS Public Extragalactic Redshift Survey, pol. Publiczny Pozagalaktyczny Przegląd Przesunięć ku Czerwieni zrobiony multispektrografem VIMOS), w którego skład wchodzą polscy naukowcy, zaprezentował właśnie największą trójwymiarową mapę Wszechświata sprzed 7 mld lat oraz udostępnił dane niezbędne do jej stworzenia.

Reprezentacja Narodowego Centrum Badań Jądrowych w maratonie programowania zorganizowanym przez Ministerstwo Cyfryzacji

Początek hackathonu, narada. Paweł Posielężny (MIM UW), Adam Zadrożny (NCBJ), Arkadiusz Ćwiek (NCBJ), fot: Kuba Mozolewski, Ministerstwo Cyfryzacji
2016.09.30 12:17 Jak wie­le moż­na zdzia­łać wy­ko­rzy­stu­jąc otwar­te ba­zy da­nych pu­blicz­nych mie­li moż­li­wość spraw­dze­nia pro­gra­mi­ści, astro­fi­zy­cy z NCBJ: Adam Za­droż­my i Ar­ka­diusz Ćwiek, na od­by­wa­ją­cym się 24–25 wrze­śnia ma­ra­to­nie Hac­ka­thon da­nych pu­blicz­nych w Bi­blio­te­ce Na­ro­do­wej w War­sza­wie.

Fale grawitacyjne wykryte z drugiej pary zderzających się czarnych dziur

Graficzna wizualizacja zarejestrowanych  26 grudnia 2015 fal grawitacyjnych powstała w Instytucie Fizyki Grawitacyjnej Instytutu Maxa Plancka pokazuje dwie czarne dziury o masach 14 i 8  Słońca, zaledwie kilka chwil przed ich zderzeniem  i połączeniem. Stworzona nową czarna dziura ma masę 21 Słońc.
2016.06.16 15:07 Konsorcjum LIGO Scientific Collaboration i Virgo Collaboration zidentifikowało drugi sygnał fali grawitacyjnej w danych detektorów LIGO 26 grudnia 2015, o 03:38:53 czasu uniwersalnego koordynowanego, naukowcy zaobserwowali fale grawitacyjne – zmarszczki czasoprzestrzeni – po raz drugi. Fale grawitacyjne zostały wykryte przez bliźniacze detektory Laserowego Obserwatorium Fal Grawitacyjnych LIGO znajdujące się w miejscowościach Livingston w stanie Luizjana i Hanford w stanie Waszyngton (Stany Zjednoczone).

Odkrycie fal grawitacyjnych 100 lat po tym, jak przewidział je Einstein

Konferencja prasowa w Pałacu Staszica na temat odkrycia fal grawitacyjnych — fot. Marianna Zadrożna
2016.02.12 8:01 Po raz pierwszy w historii naukowcy zaobserwowali zmarszczki na tkaninie czasoprzestrzeni zwane falami grawitacyjnymi, które dotarły do ziemi z kataklizmu mającego miejsce w dalekim kosmosie. Potwierdza to jedną z najważniejszych konsekwencji ogólnej teorii względności Einsteina stworzonej w roku 1915 i otwiera całkowicie nowe perspektywy badania wszechświata.

NIELINIOWY WSZECHŚWIAT - I Sympozjum Romana Juszkiewicza

Profesor Roman Juszkiewicz
2015.08.21 13:10 W najbliższy poniedziałek, 24 sierpnia, w Pałacu Staszica, rozpocznie się sympozjum kosmologiczne gromadzące aż 70 naukowców z całego świata. Pięciodniowe spotkanie przyciągnie do Polski największe sławy środowiska kosmologicznego, aby mogły dzielić się swoim dorobkiem w duchu i tradycji jednego z najsłynniejszych polskich kosmologów – ś.p. profesora Romana Juszkiewicza.